Polska 16 kwietnia – co wydarzyło się tego dnia

Portal TV Republika, kk 16-04-2024, 08:00
Artykuł
PAP, dzieje.pl, grafika własna

Tego dnia Polskie Radio po raz pierwszy transmitowało hejnał z wieży Mariackiej w Krakowie; wykonano wyrok śmierci na komendancie KL Auschwitz-Birkenau Rudolfie Hoessie; sąd skazał na karę śmierci gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”; odbyły się centralne uroczystości związane z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego; podpisano traktat dotyczący wejścia do UE 10. państw, w tym Polski. Urodzili się m. in. Czesław Kaczmarek, Wojciech Kołaczkowski, Marian Gołębiewski, Witold Kiedrowski, Alina Janowska, Andrzej Romocki, Piotr Gąsowski. Zmarli natomiast: Zygmunt Wróblewski, Alfred Lenica, Tadeusz Bartosik oraz Marian Biskup.

1792 - Ignacy Wyssogota Zakrzewski został wybrany na pierwszego konstytucyjnego prezydenta Warszawy.

1888 - W Krakowie zmarł Zygmunt Wróblewski, fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; w 1883 r., wraz z prof. Karolem Olszewskim, dokonał pierwszego w dziejach skroplenia tlenu i azotu.

1895 - W Lisewie Małym w pobliżu Sierpca urodził się Czesław Kaczmarek, katolicki duchowny, w latach 20. duszpasterz polski we Francji; biskup kielecki od 1938 do 1963 r.; w latach 1951-56 więziony przez władze komunistyczne.

1905 - W Kaiserslautern urodził się Ludwig Fischer, niemiecki prawnik, działacz NSDAP; w latach 1939-45 nazistowski gubernator dystryktu warszawskiego; w 1947 r. skazany za zbrodnie wojenne na karę śmierci; wyrok wykonano w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

1908 - W Moszenkach na Lubelszczyźnie urodził się Wojciech Kołaczkowski, pułkownik Wojska Polskiego, pilot, w czasie II wojny światowej dowódca słynnego Dywizjonu 303.

1911 - W Płońsku urodził się Marian Gołębiewski, oficer WP, cichociemny, od 1943 r. komendant Obwodu Hrubieszów AK; szef Inspektoratu Zamojskiego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość od września 1945 r.; w latach 1946-56 więziony przez władze komunistyczne; działacz opozycji antykomunistycznej, współzałożyciel organizacji Ruch (1965); aresztowany w 1970 r. i skazany na 4,5 roku więzienia za „prowadzenie przygotowań do obalenia przemocą ustroju”; członek założonego w 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

1912 - W Buku Pomorskim urodził się Witold Kiedrowski, duchowny katolicki, uczestnik kampanii polskiej 1939 r., żołnierz AK, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych. Po wojnie osiadł we Francji, poświęcając się pracy duszpasterskiej i działalności społecznej. Przez 35 lat prowadził w Sekcji Polskiej RFI audycje docierające za „żelazną kurtynę”. W 2009 r. awansowany na stopień generała brygady WP.

1912 - W Żorach otwarto niemiecką średnią szkołę męską (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Miarki).

1913 - Józef Piłsudski zrzekł się funkcji komendanta głównego sił wojskowych podlegających Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych.

1914 - Otwarto Stadion Miejski w Krakowie; obiekt został w 1915 roku zniszczony przez pożar.

1919 – W Warszawie odbył się zjazd Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej. Na przewodniczącego wybrano Stanisława Dubois.

1921 - Uruchomiono połączenie lotnicze Warszawa-Paryż.

1923 - W Warszawie urodziła się Alina Janowska, jedna z najbardziej popularnych polskich aktorek, uczestniczka Powstania Warszawskiego; przez wiele lat związana z warszawskimi teatrami Syrena i Komedia; wystąpiła w filmach „Zakazane piosenki”, „Skarb”, „Samson”, „Dzięcioł”, „Podróż za jeden uśmiech”, „Dulscy”, „Rozmowy kontrolowane”, a także w serialach „Wojna domowa” i „Lalka”.

1923 - W Warszawie urodził się Andrzej Romocki „Morro”, harcmistrz, członek Szarych Szeregów, kapitan Armii Krajowej; dowódca 2 kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”; poległ w czasie Powstania Warszawskiego.

1927 - Polskie Radio po raz pierwszy transmitowało odegranie hejnału z wieży Mariackiej w Krakowie.

1936 - „Krwawy czwartek” we Lwowie - w czasie pogrzebu uczestnika demonstracji bezrobotnych, zastrzelonego dwa dni wcześniej przez policję, doszło do gwałtownych starć z siłami porządkowymi; od policyjnych kul zginęło 31 uczestników konduktu, kolejnych 18 zmarło na skutek ran.

1939 - Wszedł do służby okręt podwodny ORP Sęp. Polski okręt podwodny w służbie Marynarki Wojennej w latach 1939–1969. Brał udział w obronie wybrzeża podczas kampanii wrześniowej 1939 roku, po czym został internowany w Szwecji do końca wojny. Po wojnie powrócił do kraju.

1940 - W Garbatce na Mazowszu urodził się Krzysztof Kumor, aktor, prezes ZASP w latach 2006-10.

1940 - W Pruszkowie urodził się Stanisław Stefan Paszczyk, prezes Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki oraz Polskiego Komitetu Olimpijskiego (1997-2005); poseł na Sejm w latach 1993-2001.

1943 - Do Katynia przybyła Komisja Techniczna Polskiego Czerwonego Krzyża, która pracowała przy ekshumacjach do 9 czerwca 1943 r.

1944 – Ukraińscy kolaboranci służący w 4 Pułk Policji SS dokonali masakry od 250 do 862 Polaków w Chodaczkowie Wielkim w województwie tarnopolskim.

1945 - Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Berlin; w rejonie Siekierek żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Stanisława Popławskiego sforsowali Odrę, biorąc udział w operacji berlińskiej.

1945 - Na Bałtyku sowiecki okręt podwodny L-3 zatopił niemiecki statek transportowy „Goya”, przewożący oprócz żołnierzy, wielu uchodźców z Gdańska i Prus Wschodnich; zginęło co najmniej 6 tys. osób, liczba uratowanych według różnych źródeł waha się od 98 do 334.

1946 - W Warszawie urodził się Maciej Wojtyszko, reżyser, dramatopisarz i scenarzysta.

1947 - Wykonano wyrok śmierci na byłym komendancie KL Auschwitz-Birkenau Rudolfie Hoessie; został on powieszony na terenie obozu, obok budynku komendantury, w której urzędował.

1950 - Na Politechnice Warszawskiej rozpoczął się kongres studentów polskich, na którym powołano Zrzeszenie Studentów Polskich (ZSP).

1952 - Sąd Wojewódzki w Warszawie skazał na karę śmierci gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, organizatora i szefa Kedywu Komendy Głównej AK, jednego z najbardziej zasłużonych żołnierzy Armii Krajowej i polskiego podziemia niepodległościowego; egzekucję wykonano 24 lutego 1953 roku.

1957 - Rozporządzeniem Rady Ministrów utworzony został Wielkopolski Park Narodowy.

1964 - W Mielcu urodził się Piotr Gąsowski, aktor, artysta kabaretowy.

1966 - W Gnieźnie i Poznaniu odbyły się centralne uroczystości państwowe związane z obchodami Tysiąclecia Państwa Polskiego.

1967 - Na terenie byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau odsłonięto pomnik ku czci ofiar nazistowskiego ludobójstwa; podczas uroczystości odbyło się prawykonanie „Dies irae” Krzysztofa Pendereckiego.

1973 - Samolot Ił 62 „Mikołaj Kopernik” odbył pierwszy w historii Polskich Linii Lotniczych „LOT” rejs transoceaniczny do Nowego Jorku.

1977 - W Warszawie zmarł Alfred Lenica, malarz.

1979 - Premiera filmu „Zmory” w reżyserii Wojciecha Marczewskiego, nagrodzonego Nagrodą Główną Jury na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni.

1985 - W Warszawie zmarł Tadeusz Bartosik, aktor, w latach 1976-82 dyrektor i kierownik artystyczny Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie; wystąpił m.in. w filmach „Zezowate szczęście”, „Historia współczesna”, a także w serialach „Stawka większa niż życie” i „Doktor Murek”.

1991 - Inauguracja działalności Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

1997 - W Paryżu zmarł Roland Topor, urodzony w rodzinie polskich Żydów, francuski malarz, rysownik, scenarzysta, powieściopisarz, dramaturg i aktor.

1999 - Premiera filmu Amok w reżyserii Natalii Korynckiej-Gruz.

1999 - Wystartowały kanały telewizyjne: Ale Kino! i dziecięcy MiniMax.

2003 - W Atenach podpisano traktat dotyczący wejścia do Unii Europejskiej dziesięciu nowych państw, w tym Polski.

2004 - Sejm RP przyjął ustawę o ochronie przyrody.

2010 – Polska strefa powietrzna została niemal całkowicie zamknięta z powodu chmury pyłów wulkanicznych powstałej po erupcji islandzkiego wulkanu Eyjafjallajökull. Wydarzenie to uniemożliwiło przybycie niemal wszystkich delegacji zagranicznych na pogrzeb pary prezydenckiej w Krakowie.

2012 - W Toruniu zmarł Marian Biskup, historyk, badacz dziejów Pomorza, zakonu krzyżackiego i Torunia.

2016 - W związku z przebudową ul. Koszalińskiej w Sławnie rozebrano pomnik poległych żołnierzy (właściwie Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej).



Źródło: PAP

Komentarze
Zobacz także
Nasze programy